Պառավ ձին: Լև Տոլստոյ, 6-րդ դասարան

Մեզանում Պիմեն անունով մի հի՜ն ծերունի մարդ կար։

Իննսուն տարեկան էր։ Պարապ-սարապ ապրում էր իր թոռան մոտ։ Մեջքը կռացած, փայտը ձեռին, ոտները դանդաղ քարշ տալով՝ ման էր գալի։ Բերանը անատամ, դեմքը կնճռոտած, իսկ ներքին շրթունքը դողդողում էր շարունակ։ Ման գալիս, խոսելիս շրթունքներով ծլըփացնում էր, ու անկարելի էր հասկանալ, թե ինչ է ասում։

Մենք չորս եղբայր էինք, չորսս էլ սիրում էինք ձի նստել, բայց նստելու հանգիստ ձի չունեինք։ Միայն մի պառավ ձիու էին թողնում նստենք, որի անունը Սևուկ էր։

Մի անգամ մայրիկս մեզ իրավունք տվեց ձի նստենք, ու ամենքս միասին ծառայի հետ գոմը վազեցինք։ Դարձյալ Սևուկը թամբեցին մեզ համար։ Առաջինը նստեց մեծ եղբայրս։ Քշեց կալը գնաց, պարտեզի չորս կողմովը պտտվեց, դեպի մեզ եկավ թե չէ, ձեն տվինք՝ հապա դե մի չափ գցի։ Նա սկսեց Սևուկին զարկել ոտներով, մտրակով, ու Սևուկը վազեց մեր կողքից։

Մեծից հետո մյուս եղբայրս նստեց։

Նա էլ երկար ման եկավ, նույնպես մտրակով քշեց Սևուկին ու չափ գցեց սարի տակից։ Դեռ էլի էր ուզում ման գալ, բայց երրորդ եղբայրս խնդրեց, որ շուտով թողնի իրեն։ Երրորդ եղբայրս քշեց և՛ դեպի կալը, և՛ պարտեզի չորս կողմով, և՛ գյուղի միջով ու արագությամբ բաց թողեց սարի տակից դեպի գոմը։ Երբ մեզ հասավ, Սևուկը հևում էր, իսկ շլինքն ու ազդրերը քրտնքից սևացել էին։ Հերթն ինձ եկավ։ Ես ուզում էի եղբայրներիս զարմացնեմ, ցույց տամ, թե ոնց եմ քշում։

Սկսեցի քշել Սևուկին բոլոր ուժով։ Բայց Սևուկը չէր ուզում գոմից հեռանա։ Ինչքան տվի, ինչ արի-չարի, տեղիցը չշարժվեց, հենց վախում էր ու ետ-ետ գնում։ Ես բարկացա ու ինչքան ուժ ունեի, սկսեցի զարկել մտրակով ու ոտներով։ Աշխատում էի զարկել էն տեղերին, որ ավելի ցավ են տալի։ Մտրակը կոտրեցի ու ձեռիս մնացած կտորով սկսեցի գլուխը ծեծել։ Բայց Սևուկը էլ չէր ուզում գնալ։ Այն ժամանակ ես ետ եկա, ծառային խնդրեցի, որ մի ավելի ամուր մտրակ տա։ Ծառան ասավ.
-Հերիք էր, ինչ քշեցիք, վեր եկեք, ինչո՞ւ եք տանջում անասունին։

Ես նեղացա.

— Ո՞նց թե, ես իսկի չեմ քշել։ Տես ինչպես չափ կգցեմ հիմի։ Դու միայն ինձ մի ավելի ամուր մտրակ տուր, ես սրան մի վառեմ։

Ծառան գլուխը թափ տվեց․

— Է՜հ, ախպեր, դուք խղճմտանք չունեք, դրան էլ ի՞նչ վառել կուզի։ Տեսեք, արդեն քսան տարեկան ձի է։ Տանջված անասուն է, հազիվ է շունչ քաշում։ Պառավել է, հասկանում եք, թե՞ չէ․ ա՛յ, Պիմենի պես պառավել է։ Մի՞թե կնստեիք Պիմենի մեջքին ու էդպես մտրակով կծեծեիք ուժիցը վեր, մի՞թե չէիք խղճահարվիլ։

Ես իսկույն հիշեցի Պիմենին և ականջ դրի ծառային։

Ձիուց իջա ու երբ մտիկ արի, թե ինչպես էին նրա քրտնած կողքերը բարձրանում ու ցածրանում, ինչպես էր պնչերով ծանր շունչ քաշում, հևում՝ մազթափ պոչը շարժելով, տեսա, որ վատ վիճակի մեջ էր։ Իսկ ես կարծել էի, թե նա էլ էր ինձ պես ուրախանում։ Այնպես մեղքս եկավ Սևուկը, այնպես մեղքս եկավ, որ սկսեցի քրտնած վիզը համբուրել, ներողություն .խնդրել, որ ծեծել եմ։ Այն օրվանից, ինչ մեծացել եմ, ես միշտ խղճում եմ ձիաներին ու, երբ տեսնում եմ նրանց չարչարելիս, հիշում եմ պառավ Սևուկին ու պառավ Պիմենին։

Առաջադրանք:
1. Անհասկանալի բառերը բառարանով բացատրի՛ր:

2. Նկարագրի՛ր Պիմեն ծերունուն և հիմնավորի՛ր նրա կերպարի անհրաժեշտությունը պատմվածքի մեջ։
Բարի պապիկ եր, ապրում էր իր թորնիկի հետ, մեջկո կրացած, փայտի հետ, և 90 տարեկան է։

3. Ընտրի՛ր այն մտքերը, որոնք արտահայտված են պատմվածքի գաղափարում:

• Ձիերը վարելու համար են, և նրանք դրանից հաճույք են ստանում։
• Մարդն ու կենդանին նույնը չեն, պետք չէ նրանց համեմատել։
• Ծերությունը վերաբերում է և՛ կենդանիներին, և՛ մարդկանց։
• Միշտ պետք է խղճով գործել։
• Վարգը ձիու տարերքն է՝ երիտասա՞րդ է նա, թե՞ ծեր։
• Ծեր կենդանին, ինչպես ծեր մարդը, հոգածության կարիք ունեն։

1.Յուրաքանչյուր շարքից մի բաղադրիչ ընտրի՛ր և կազմի՛ր բաղադրյալ բառեր: Նշի՛ր, թե ինչ հնչյունափոխության կատարվեց:

ա) Լույս-ավոր, թույն-ավոր, կենդանի-կետդանություն, տեր-ություն, մեջ-ություն, ուղի-ություն, անուրջ-ություն, կամուրջ-ություն, կատու-կատվազգին:

բ) Ություն, բար, վոր, ակ, ել, երես, ազգի, ուկ, կից:

բար-երես

ակունք

բարեկամ

2. Հնչյունափոխված արմատները գտի՛ր, գրի՛ր դրանց անհնչյունափոխ ձևերը և նշի՛ր, թե ինչ հնչյունափոխություն է կատարվել:

Պատկերազարդ, բազկաթոռ, ոսկեվառ, մաքսանենգ, կաղնեփայտ, գրկել, լեռնաշղթա, պատուհան, ամառնամուտ, մարդամոտ, ժամացույց, հողագունդ, ջերմանավ, սրտապատառ, ցուցանակ, սիրառատ, գինեվաճառ, գերեվաճառ, բարեգութ, մատենագիր, լուսամուտ-լուսին:–

պատկեր-զարդ, բազուկ-աթոռ, ոսկի-վառ, մաքս-անենգ, կաղնի-փայտ, գիրկ-ել, լեռն-շղթան, պատ-հան, ամառ-մուտ, մարդ-մոտ, ժամ-ցույց, հող-գունդ, ջերմ-նավ, սիրտ-պատառ, ցույց-անակ, սեր-առատ, գինի-վաճառ, գերի-վաճառ, բարի-գութ, մատյան-գիր, լուս-մուտ, լուս-ին․

3.Բաղադրյալ բառեր կազմիր այնպե՛ս, որ տրված բառերի վերջին բաղադրիչները լինեն սկզբում:

Օրինակ՝

մեծամիտ — մտավոր, մտամոլոր:

Քաջասիրտ-սրտատրոփ-սիրով , մանրագիր-գրող,գրչատուփ, աստղալից-լցնել-լիցքավորել, մանրախնդիր-խնդրել, գեղադեմ-դիմել:

4.Բաղադրյալ բառեր կազմիր այնպե՛ս, որ տրված բառերի առաջին բաղադրիչները լինեն վերջում: Ի՞նչ է փոխվում:

Օրինակ՝

բռնակալ — լիաբուռ:

Գրական-ակնագիր, շնչասպառ-սպառաշունչ, քնել-ելք, ջրկիր-կիր, գլխարկ-կարգ, խմբավար-արահետ:

5.Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառերով:

Նկարչին հատուկ-նկարչական, ապուխտ դարձնել-ապխտել, աներևույթ դառնաանլ-աներևույթ, անօրեն բան-անօրենություն, աշխույժ դառնալ-աշխուժանալ, դաշույնով հարվածել-դաշույնահար, անդունդի խորություն ունեցող-անդունդանալի, մառախուղով պատված-մարախուղային

Հնդկական զրույց

Արդար և իմաստուն դատավոր էր Ուշինարան: Մաքուր էին նրա բոլոր խորհուրդները և միայն մերձավորների և հեռավորների համար նվիրված:

Համեստ կյանք ուներ նա իր հոյակապ սրահներում և ճոխ սեղան ու ապաստան ամեն աղքատների և ուխտավորների համար, որ տարին բոլոր դեգերում են Գանգայի սրբազան ափերի և Հիմալայի նվիրական անտառների միջև:

***

Մի անգամ, երբ նա դահլիճում նստած կարդում էր Վեդաները, սրտապատառ ներս ընկավ մի աղավնի, որին հետապնդում էր սրաթև անգղը:

Սարսափած թռչունը նստավ դատավորի ծնկին և պաշտպանություն աղերսեց:

Անգղը հասավ նրա հետևից: Սակայն Ուշինարան պատսպարել էր արդեն մահապուրծ աղավնուն:

***

— Դատավո՛ր,— դիմեց անգղը Ուշինարային,— քաղցը վաղուց ընկճել է ինձ: Մեծ հանցանք է քաղցածի ձեռից խլել նրա սնունդը: Ետ տուր ինձ աղավնին:

Ուշինարան ձեռի շարժումով մերժեց նրա պահանջը:

— Դատավո՛ր,— շարունակեց անգղը,— դու պարտաճանաչ մարդու հռչակ ունես, սակայն ինչո՞ւ պարտքի օրենքին հակառակ ես գնում: Ինչո՞ւ ես ինձ զրկում իմ անհրաժեշտ սնունդից:

***

— Այս անօգնական, մահի սարսուռով դողդոջուն թռչունը իմ պաշտպանությանը դիմեց,— առարկեց Ուշինարան,— դո՛ւ, հզոր անգղ, մի՞թե չես տեսնում, որ իմ առաջին պարտքն է չհանձնել ինձ հավատացող արարածին իր հոշոտող թշնամուն: Ավելի մեծ ոճիր է՝ վտանգված թույլին զրկել օգնությունից, քան թե կատարել ոճիրների ոճիրը` սպանել Բրահմինին:

— Բայց, դատավո՛ր, ամեն արարած աշխարհում ուտելով է, որ կապրի: Եթե զրկես արարածին կերակուրից, իսկույն կդադարի նրա կյանքը: Հիմա որ դու իմ ձեռքից խլում ես իմ ապրուստը, շուտով կմահանամ ես և ինձ հետ` կինս ու ձագուկներս: Աղավնուն խնայելով դու մեզ բոլորիս մահի ես մատնում:

— Դո՛ւ շատ իմաստուն ես խոսում, ո՛վ անգղ, հզոր թռչուն. բայց խոստովանիր, ի՞նչպես կարող ես ընդունել, որ թշվառ փախստականին հանձնեմ կորստի: Բնա՛վ, երբե՛ք: Քո առջև բաց են ահա մառանիս դռները: Գնա՛, ա՛ռ, ինչ որ ուզում ես` եղնիկի միս, վարազի միս: Եվ ուրիշ ինչ որ ուզում ես, ասա՛, կկատարեմ քո կամքը:

— Ոչ, դատավոր, ես ուրիշ տեսակի միս ուտելու սովորույթ չունիմ:

Բնությունից որոշված հավերժական օրենք է, որ անգղները աղավնիներ պիտի ուտեն: Տո՛ւր ինձ իմ իրավունքը:

— Ա՛նգղ,— թախանձեց Ուշինարան,— ինչ արարած, որ ենթակա է մահի սահմաններին, ուզի՛ր, ես կտամ քեզ: Միայն երբեք չեմ կարող հանձնել թշվառության մեջ ինձ ապաստանածին:

— Դատավո՛ր,— պատասխանեց անգղը,— քանի որ դու այդքա՜ն սիրում ես այդ աղավնուն,— փոխարենը տուր քո մարմնից այնքան միս, որքան կշռում է աղավնին:

— Այո՛, հիմա արդար է, և ճշմարիտ է քո կամքը,— սրտահոժար ասաց Ուշինարան,— սիրով կտամ, ո՛վ անգղ, իմ մարմնից փոխարենը:

***

Եվ հանկարծ դահլիճի ձեղունից մի կշիռ կախվեց: Ուշինարան աղավնուն դրեց մի նժարում, իսկ մյուս նժարում` իր մարմնից մի փերթ, բայց աղավնին դեռ ծանր էր կշռում: Նորից կտրեց մսի մի փերթ, և աղավնին նորից ծանր էր: Դարձյալ նորանոր փերթեր կտրեց դրեց, և սակայն աղավնին ավելի և ավելի ծանր էր կշռում:

Այն ժամանակ Ուշինարան ամբողջ իր հոշոտված մարմնով ելավ կանգնեց նժարի մեջ…

— Ես Ինդրան եմ,— ձայնեց անգղը,— տիեզերքի իշխանը, իսկ աղավնին` հուր Ագնիի ոգին: Մենք եկանք քո առաքինությունը փորձելու համար:
Հավիտենական փառքով դու զարդարեցիր քեզ, ո՛վ Ուշինարա, որովհետև քո իսկ մարմնով խղճացիր փոքրիկ աղավնուն և քո կյանքով փրկեցիր թշվառին:

Ժողովուրդների մեջ պիտի չհնանա քո անունը, և հավիտյան պիտի ապրիս դու անմահ փառքով ու փայլով, որովհետև պարտքի սրբության հավատարիմ եղար:

Հարցեր և առաջադրանքներ:
1. Անծանոթ բառերը դուրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրիր:
2. Զրույցի առանձին հատվածները վերնագրիր:
3. Բնութագրիր Ուշինարային:
4. Դուրս գրիր հիմնական ասելիքը ներկայացնող հատվածը:
5. Այլ կերպ վերնագրիր զրույցը:
6. 1-ին և 2-րդ պարբերություններում գտիր -ավոր վերջածանցն ունեցող բառերը:
7. Տրված բարդ բառերի երկրորդ արմատները փոխելով ստացիր նոր բարդ բառեր:
Օրինակ` սրտապատառ- սրտացավ
սրաթև-
պարտաճանաչ
նորանոր
8. Հոմանիշների բառարանի օգնությամբ գտիր տրված բառերին երկուական հոմանիշ:
Արդար
ճոխ
դեգերել
աղերսել
հռչակ
թշվառ
հավերժական
փերթ
9. Տեքստում ընդգծել հատուկ անունները:

1.Տրված բաղադրյալ բառերի առաջին բաղադիչները փոխելով՝ ստացի՛ր նոր բարդ բառեր:

Վարդագույն-Փիրուզագույն-արծաթագույն-մարմնագույն-գազարագույն-երկնագույն-ծիրանագույն, ճերմակահեր-շիկահեր-գանգրահեր, օձաձև-շղթայաձև-ձվաձև, արշավախումբ-ավազակախումբ-, սևաչյա-կապուտաչյա-կանանչյա, շղթայակապ-վսկապ-հերակապ:

  2. Տրված բաղադրյալ բառերի առաջին բաղադրիչները փոխելով՝ ստացի՛ր նոր բարդ բառեր:

Կրծքավանդակ- , ջրաման- միալար, նրբագեղմ, ամրակուռ, երկաթագիր, հորդահոս-արագահոս, լիահույս-բազմալույս:

3. Տրված բառազույգերի բաղադրիչները տեղափոխելով՝ ստացի՛ր նոր բարդ բառեր: 

 Օրինակ՝

ամփոփաթերթ, ծաղկագիր – ամփոփագիր, ծաղկաթերթ:

Ծովասուն, ձեռնամարտ: ծովամարդ դերասուն

Բևեռախույզ, երկրամերձ: բեվերավես երկրախույզ

Ձկնակեր, մարդավաճառ: Ձկնավաճառ մարդակեր

4.Կետերը փոխարինի՛ր փակագծում տրված բառերից մեկով:

Նրա ստեղծած (նկարազարդ) հնագույն արվեստն է հիշեցնում: (Նկարազարդ, զարդանկար)

Ծննդյան օրը փոքրիկին (զարդանկար) մի գիրք նվիրեցին: (Նկարազարդ, զարդանկար)

Հագին (նախշազարդ) կտորից սովորական զգեստ էր, որ նրան շատ էր սազում: (Զարդանախշ, նախշազարդ)

Տաճարի (զարդանախշ) արտացոլված է մեր երկրի բնությունը: (Զարդանախշ, նախշազարդ)

Նրա (գրամեքենա) ամբողջ ցերեկը չխկչխկում էր: (Մեքենագիր, գրամեքենա)

Ինձ (մեքենագիր) էջեր տվեց ու խնդրեց, որ անպայման կարդամ: (Մեքենագիր, գրամեքենա)

1․ Ի՞նչ է ցույց տալիս 1։ 50 000 մասշտաբը։ ցույց է տալիս Որ նա փոքրված է 50 հազար անգամ։

2․ Երկու քաղաքների հեռավորությունը 200 կմ է։ Գտե՛ք այդ երկու քաղաքների պատկերների հեռավորությունը քարտեզում, եթ թվային մասշտաբը հավասար է 1 ։ 1 000 000։
200= 20000
20000:1000000= 50

3․ Քարտեզում երկու կետերի հեռավորությունը 5 սմ է։ Գտնել տեղանքում այդ երկու քաղաքների հեռավորությունը, եթե մասշտաբը 1։ 50 000 է։
5սմ = 50մմ
50մմ:50.000= 1000

4․ Կառուցեք մի քանի համաչափ պատկերներ։

5․

Սյունակային դիագրամում ներկայացված է 2023-2024 ուսումնական ատրվա առարկայական օլիմպիադաների մարզային փուլերի մասնակիցների քանակը ըստ մարզերի։ Օգտվելով այդ դիագրամից՝ պատասխանեց հետևյալ հարցերին՝

ա) Քիմիայի օլիմպիադայի Լոռու մարզի մասնակիցները ինչքանո՞վ են ավելի ֆիզիկայի օլիմպիադայի նույն մարզի մասնակիցներից։

բ) Քանի՞ աշակերտ է մասնակցել Շիրակի մարզից մաթեմատիակայի, ֆիզիկայի և քիմիայի օլիմպիադաներին միասին։

գ) Ամենաշատը ո՞ր մարզից և քանի՞ հոգի են մասնակցել ֆիզիկայի օլիմպիադայի մարզային փուլին։

6․ Գնացքը A կետից մեկնել է C կետը։ Ճանապարհին այն կանգ է առել B կետում։ Այդ ամենը գրաֆիկորեն պատկերված է ներքևի նկարում։ Գրաֆիկից ելնեով՝ պատասխանե՛ք հետևյալ հարցերին․

ա) Որքա՞ն ժամանակ է գնացքը եղել ճանապարհին։

բ) Որքան ժամանակում է գնացքը հասել B կետը։

գ) Ի՞նչ արագությամբ է գնացքը A կետից ընթացել դեպի B կետը։

դ) Ի՞նչ արագությամբ է գնացքը B կետից ընթացել դեպի C կետը։

ե) Որքա՞ն է տևել B կետում արած կանգառը։

Սեպտեմբեր ամսվա հաշվետվություն

Յուրաքանչյուր առաջադրանքի ներքո տեղադրել ձեր բլոգում կատարված առաջադրանքի հղումը:

Անհատական նախագիծ

Ամփոփում

Մի քանի նախադասությամբ ընդհանուր ամփոփել այն, ինչ ուսումնասիրել ենք:

Գնահատիր քո սեպտեմբեր ամսվա աշխատանքը 10 բալանոց սանդղակով:

Առաջադրանք 2

Պատմական բառարանում դուրս գրիր անծանոթ բառերն ու հասկացությունները:

Advertisement

Տեքստը կարդալուց հետո պատասծանիր այս հարցերին.

1.Ինչ իմացար Արատտա երկրի մասին, որտեղ է նա գտնվել, ինչ այլ անվանումով է հիշատակվել, ով էր նրա հովանավոր աստվածը:

2. Փորձիր ընդհանրություններ գտնել Գիլգամեշի և Ալեքսանդր Մակեդոնացու մասին դյուցազնավեպերում:

3. Բացատրիր ինչ է նշանակում թեոկրատական երկիր:

Սովորիր հակիրճ ներկայացնել:

1.Write the words in the correct order.
am/ I / an / town / old / from / Turkey / in/
i am from old town in Turkey.
are/friends/great/singers/My.
My friends are great singers.
fantastic/London/a/city/is.
London is a fantastic city.
really/are/restaurants/Polish/good
Polish are really good restaurants.
2.Write the countries.
MEXICO
BELGIUM
BAHRAIN
ITALY
????
TURKEY
JAPAN
CANADA
3. Complete the senrences whith the words in the box.
Do Are DO don’t don’t isn’t is aren’t
Do you like football?
My friend don’t like U2
Are you from the USA?
She isn’t Swiss, she’s Italian.
Do your brothers like music?
Is Julia Roberts Australian?
They don’t Britsh they are American!
My mother and father aren’t like pop music.
4.Underline the correct adjective in each sentence.
1.I like this book, looks awful/great (great)
2. Do you like Paris? -Yes it’s a fantastic/terble city (fantastic
This film not very good. -Yes,you’re right it’s awful/ fantastic (awful).
We don’t like the pizza, it’s great/terrible (terrible)
5/Complete the questions with the question words in the box.
What Whete Who How What
(What) is this?
It’s a Brazilian flag.
(How) old are your brother?
He’s 14.
(Who) is your Englishteacher?
Mrs Welch.
(What) are your name?
I’m Clarie and this is Kate.

1.Write the words in the correct order.
am/ I / an / town / old / from / Turkey / in/
i am from old town in Turkey.
are/friends/great/singers/My.
My friends are great singers.
fantastic/London/a/city/is.
London is a fantastic city.
really/are/restaurants/Polish/good
Polish are really good restaurants.


2.Write the countries.
MEXICO
BELGIUM
BAHRAIN
ITALY
????
TURKEY
JAPAN
CANADA

3. Complete the senrences whith the words in the box.
Do Are DO don’t don’t isn’t is aren’t
Do you like football?
My friend don’t like U2
Are you from the USA?
She isn’t Swiss, she’s Italian.
Do your brothers like music?
Is Julia Roberts Australian?
They don’t Britsh they are American!
My mother and father aren’t like pop music.


4.Underline the correct adjective in each sentence.
1.I like this book, looks awful/great (great)
2. Do you like Paris? -Yes it’s a fantastic/terble city (fantastic
This film not very good. -Yes,you’re right it’s awful/ fantastic (awful).
We don’t like the pizza, it’s great/terrible (terrible)

5/Complete the questions with the question words in the box.
What Whete Who How What
(What) is this?
It’s a Brazilian flag.
(How) old are your brother?
He’s 14.
(Who) is your Englishteacher?
Mrs Welch.
(What) are your name?
I’m Clarie and this is Kate.
Where are you from?
I’m from Poland.

Անտառը հուզված էր, հուզվա՛ծ մեծապես։

Խուլ, աճեցուն, զայրագին մի շշուկ գրավել էր նրան։ Հսկա կաղնիները բուռն շարժումով կռանում էին դեպի հացիներ, թեղին ու լորին վրդովված՝ շշնջում էին։ Թփերն անգամ, անճոռնի բաղեղներով գալարված, ոտները ճահճի մեջ, գաղջ հողի վրա պառկած՝ անհանգիստ էին․․․ Անտառն ամբողջ հուզված էր։ Անսովոր մի դեպք էր տեղի ունենում այդ բազմադարյան ճահճային աշխարհում, ուր ծառերը մինչև այդ՝ աճում էին, մեռնում, ուտում էին, ապրում, գիջության մեջ բորբոսնում, պարազիտներով լեցվում, բաղեղներով կաշկանդվում և ուր բոլորը գոհ էին, ոչնչի չէին ձգտում։

Բայց ահա մի օր ծառերից մի քանիսը պատռել էին ամեն պատուտակ, անցել ամեն ճահիճ, և արմատները, փոխանակ ըստ վաղեմի ավանդության դեպի ձորն ի վար իջեցնելու, սկսել էին դեպի լեռն ի վեր պարզել։ Այդ անսովոր էր, խիստ անբնական և անտառն ամբողջ իզուր չէր հուզվել։

Ի՜նչ․․․ արհամարհել պապենական սովորությունը, թողնել ճահիճն ու ձորերը, ճգնել ազատվելու պատուտակներից և որ գլխավորն է, դեպի լե՜ռը մագլցել։ Ինչի՜ նման էր այդ։

Նոր ծառերը, սակայն, անվրդով, անզգա կարծես այդ բոլոր հուզման՝ անցել էին գիջությունը, անցել գծված սահմանը, գնում էին դեպի վեր՝ ոստնելով ժայռերի վրայից,արհամարհելով արգելքները, պատռելով հողի կուրծքը։ Եվ որը առավելն է, այդ ամբողջ նոր ճյուղավորության ծայրում սկսել էր ծնվել մի առողջ, առույգ և հպարտ ոստերով ծառ, որ վեսությամբ նայում էր արևին, իր ոտների մոտ փռված հին անտառին և իր հպարտ շարժումով կարծես ծաղրում էր ճահճի մեջ ապրող հին ընկերներին։

— Դարձե՛ք, խելահեղնե՛ր,— գոչում էին հները։

— Խենթացել են,— գոռում էին կաղնիները։

— Կոչնչանան,— շշնջում էին թփերը։

Իսկ նոր ծառը բարձրանում էր, անհագ բարձրանում և բոլոր այդ աղմուկի վրա ժպտում ու զվարճանում։

— Բայց այդ ո՞ւր ես գնում, մոլորվա՜ծ,— կանչեց վերջապես մի հսկա կաղնի.— ի՞նչ գործ ունիս այդ բարձրությունների վրա, ուր տիրում է սառնամանիք, ուր քամին սոսկալի է, ուր ջուր չկա, և ուր ժայռերը կոշտ են, ճանապարհը՝ դժվար․․․

— Բարձրանում եմ,— ժպտաց նոր ծառը։

— Բարձրանո՜ւմ ես,— ապշեց մեծ կաղնին,— խենթ, ի՞նչ կա բարձրանալու մեջ, եթե ոչ՝ միմիայն կորուստ։ Ավելի լավ չէ՞, որ իջնես դեպի ձորը, գետակի ափին, ուր ստվեր կա, առատ ջուր, սննդարար հող, և ուր քամին անզոր է, կայծակն՝ անհասանելի․․․

— Բարձրանում եմ,— համառեց ծառը և մի րոպե իսկ կանգ չառավ։

— Դու կոչնչանաս,— կանչեցին ծառերը։

— Բարձրության վրա․․․

— Կայծակին զո՛հ կլինիս։

— Լեռների ծայրին․․․

— Դու անոթի կմնաս, ծարավ, պապակվա՜ծ։

— Բայց բարձր կլինեմ․․․

Ու բարձրանում էր, անհագ բարձրանում։ Անտառն ամբողջ այժմ լուռ, դողդոջուն, դարձած դեպի բարձրացող ծառը, սրտատրոփ դիտում էր նրա քայլերը, ուրախանում նրա հաճախ ապարդյուն ճիգերի վրա, չարամտորեն ժպտում, երբ նա մի խոշոր ժայռի դեմ էր առնում և նենգամիտ, կծու խոսքեր նետում, երբ ծառը պապակված ու հոգնած՝ կանգնում էր շունչ առնելու և կամ, երբ քամին զորեղ տարուբերում էր նրան այս֊այն կողմ, ծռում, գետնին էր քսում, կամ տերևներն ու ճյուղերը միմյանց խառնելով՝ գլխին դիզացնում․․․

Փչում էր քամին, այրում էր արևը, անձրևն ու հեղեղները թրջում էին նրան, ամպերը գլխին որոտում, փոթորիկը նրան ժայռեժայռ խփում, կայծակը նրա շուրջը շանթիչ գծեր պարզում․․․ և սակայն ծառը համառ, անդրդվելի՝ ելնում էր, ելնում և մշուշոտ, բարձր կատարների ձգտում․․․

Եվ երկա՜ր֊երկա՜ր տանջվելուց հետո կես ճղակոտոր, տերևները կորցրած, հոգնած, ուժասպառ, խաղալիք քամիների, որոտումների տակ, կայծակի գծերի մեջ, անձրևներով թրջված՝ հասնում էր բարձր կատարին։ Այժմ նա մշուշին ցած էր թողել ճահիճների մեջ մնացած իր ընկերներին ծածկելու․ այժմ նա արևին էր տարածում իր թևերը, բայց, այժմ քան երբեք, նա մենակ էր, անընկեր, հեռու գետակից, հեռու ձորակից։

Եվ չէր ափսոսում։ Այդտեղ, բարձրության վրա հանգչած, զմայլվում էր նա հեռավոր հորիզոնով, փայլուն արևի տակ ողողված լեռների կատարներով։ Անձրևը նրան ջուր էր տալիս, լեռան հողը՝ սնունդ։ Այնտեղ նա երազում էր իրենից մի նոր, բարձր կանգնած սերունդ ստեղծել, բռնել կատարը, արևի լույսի մոտ լինել, ամպերի խոնավությունից հեռու կենալ և ճահճային պատվանդանից միշտ ազատ մնալ։

Իսկ ցածի անտառը նայում էր դեռ նրան ծիծաղելով, նայում էր մենավորին, խենթուկին ու ասում.

— Կոչնչանա, կայծակը կփշրի նրան, քամիները կկործանեն հանդուգնին․․․

Գալիս էին քամիները, փշրում նրա ճյուղերը, ցրիվ տալիս տերևները․ գալիս էր անձրևը, մերկացնում էր նրա ոստը, ճկուն արմատները հեղեղների տակ ողողում․ գալիս էր և կայծակը, աղմկում, վժժում, շրջակա ժայռերը ցնցում, այս-այն թփիկն այրում-սևացնում և գոչում ծառին․

— Հանդո՛ւգն, ո՞ւր ես եկել ինձ մոտ, կայրեմ քեզ։
— Այրի՛ր,— ասում էր ծառը,— կայրվեմ այստեղ, բայց կայրվեմ բարձրության վրա․․․Այդպես էլ եղավ։
Մի չարագուշակ, փոթորկալից գիշեր քամիները ճղակոտոր արին ծառին, հեղեղը մերկացրեց արմատները և այրող, նախանձոտ կայծակն եկավ վժժալով ու նրա կրծքին խփեց․․․

Ծառը բռնկեց, սկսեց այրվել։

— Այրվում է՛…— քրքջաց ներքևից ճահճային անտառը։

— Նրա վերջն այդ էր,— ասում էին թփիկները։

— Տեսա՞ր, հանդո՛ւգն արարած,— կանչեց մեծ կաղնին,— մեռնում ես այժմ ահա․․․

— Բարձրության վրա՛…— մրմնջաց ծառը։
Եվ խոր ու խավար գիշերվա մեջ նրա բոցը փայլում էր հեռվից՝ մի կրակոտ աստղի նման։ Ճարճատում էր նա, ծուխ-մուխ արձակում, իր մահը խնկում․ մահ այդքա՛ն շքեղ, այդքա՛ն բարձր․ և հողը նրա շուրջը կարծես տեղ էր բաց անում, ընդունելու իր ծոցի մեջ նրան, որ բարձրի ձգտեց և բարձրության վրա՛ էլ մեռավ․․․

Հարցեր և առաջադրանքներ:
1. Անծանոթ բառերը դուրս գրել և բառարանի օգնությամբ բացատրել: կաղնի-ծառի տեսակ ոստնել– կանգնած նեղից վեր


թեղի- ծառի տեսակ կաղնի-ծառի տեսակ ոստնել-կանգնած տեղում դեպի վեր նետվել:

2. Բացատրել հետևյալ բառերի գործածությունը, դրանց միջոցով ի՞նչ վերաբերմունք է արտահայտվում: -Այրվում է,- քրքջաց ներքևից ճահճային անտառը:

3. Բնութագրել ըմբոստ ծառին ՝ օգտագործելով հատվածներ ստեղծագործությունից: համառ

4. Բնութագրել անտառի ծառերին: Բարի,նախանձ էին որովհետև նրանքել էին ուզում մեծանայն

5. Ո՞րն է ստեղծագործության հիմնական ասելիքը: Այնքան վստահ քօ վրա չլինես։

Հարցեր և առաջադրանքներ

• Ի՞նչ է ցույց տալիս մասշտաբը։ ցույց է տալիսհատակագծի կամ քարտեզի վրա պատկերված տարածքը կամ օբյեկտը քանի անգամ է փոքրացված իրական չափերից։
• Ի՞նչ է ցույց տալիս 1։ 50 000 000 մասշտաբը։ Իրական չափերից փոքրացված է 50 միլիոն անգամ։
• Համաչափության քանի՞ առանցք ունի շրջանը։ Անվերջ թվով:
  
• Թվարկի՛ր տվյալները ներկայացնելու մի քանի տեսակ։ Թղտյա, էլեկտրոնային
  

Առաջադրանք 1․

Պատ․ 3սմ։

Առաջադրանք 2․

Geogebra ծրագրի միջոցով կառուցիր համաչափ պատկերներ և նշիր իրենց համաչափության առանցքները։

Առաջադրանք 3․

Կազմի՛ր գրաֆիկ, ներքևում տրված աղյուսակում առկա տվյալների հիման վրա։

Ծառաբուն-բու, անհավատալի-ավ, լուսանկարչություն-լու-լուսան, ցրտաշունչ-շուն, պայծառատես-այծ, սալորենի-լոր, սուլիչ-ուլ, վարկատու-կատու, տոթակեզ-եզ, բոլորովին-լոր, բաղարջակեր-արջ, կանգառում-գառ:
2.Գրիր բառեր՝
որոնց հնչյուններն ու տառերը հավասար են,
Մարդ, բուն, ամպ, տուն, շուն,մայր։
որոնց հնչյունները ավելի շատ են, քան տառերը:
Աստղ, նկար,

3. Հետևյալ բառերի տառերի վերադասավորումով ստացիր բառեր՝ մկշա-մշակ-մաշկ, սափե-ափսե, կիճավ-կավիճ-վիճակ, վգաառ-ագռավ-գավառ, վակտ-կտավ, կտմրա-մկրատ, րպակ-կարպ-պարկ, ակվ-վկա-կավ:
4. Հետևյալ բառերի վերադասավորումով ստացիր նոր բառեր:
Հարս-սրահ. մաշկ-մշակ, մարդ-դրամ, կավ-վկա, թույն-նյութ, գրամ-մարգ, երգ-գեր, գութան-, հույս-հյուս, ագաթ-գաթա:

5.Պատանի-մատանի, սնդիկ-գնդիկ-հնդիկ, անօրեն-տնորեն, թախտ-բախտ, բառարան-վառարան, նյարդ-լյարդ, բերք-վերք բառերի առաջին տառերը փոխելով ստացիր նոր բառեր: